Heeft u een testament opgemaakt met daarin de uitwerking van een duo-legaat, dan verdient het misschien wel de aandacht om dit te gaan herbekijken. Immers, sinds 1 juli 2021 is de fiscale reglementering op duo-legaten gewijzigd. De netto-verkrijging voor de “goede doelen” wordt in vele gevallen vrijwel onbestaand, waardoor zij dit slechts onder uitzonderlijke voorwaarden zullen (willen) aanvaarden.
I. Wat is een duo-legaat?
Het duo-legaat was een techniek die veel gebruikt werd in nalatenschappen met erfgenamen die deel uitmaakten van de zogenaamde derde categorie (i.e. neven, nichten,…). Deze erfgenamen ondergaan immers in principe een progressieve erfbelasting oplopend tot 55% (vanaf 75.000 EUR) (art. 2.7.4.1.1, §2 VCF). Om hun netto-aandeel in de nalatenschap te vergroten werd veelal beroep gedaan op het duo-legaat.
Bijvoorbeeld: Een tante legateerde haar volledige nalatenschap van 750.000 EUR aan een goed doel (“de algemene legataris”) onder de verplichting: (i) een som van 400.000 EUR uit te betalen aan haar neefje (“de bijzondere legataris”); en (ii) daarbij zijn erfbelasting over dat bijzonder legaat te betalen, zodanig dat het neefje netto daadwerkelijk 400.000 EUR kreeg.
De totale erfbelasting (te voldoen door het goede doel) bedroeg aldus 235.250 EUR, namelijk:
- 29.750 EUR op haar eigen aandeel (8,5% op 350.000 EUR) (oud art. 2.7.4.2.1 VCF); en
- 205.500 EUR op het aandeel van de neef.
Het goede doel ontving aldus netto 114.750 EUR en de neef netto 400.000 EUR, daar waar bij toekenning van de volledige nalatenschap aan de neef (dus zonder het duo-legaat) hij slechts 352.000 EUR zou ontvangen (en 398.000 EUR aan erfbelasting zou betalen).
De techniek van het duo-legaat was veelal ingegeven om een belastingbesparing te realiseren, waaruit evenwel ook goede doelen voordeel konden halen.
Wilde men verhinderen dat het goede doel, als algemene legataris, de teugels in handen had, dan draaide men de rollen als algemene legataris en bijzondere legataris om en sprak men over een omgekeerd duo-legaat.
II. Wat wijzigt er nu?
Het decreet van 19 maart 2021 “tot wijziging van de Vlaamse Codex Fiscaliteit, wat betreft de tariefverlaging voor non-profitlegaten en non-profitschenkingen en de invoering van de vriendenerfenis” maakt de toepassing van het duo-legaat nu fiscaal veel minder aantrekkelijk. Tegelijk worden ‘zuivere’ schenkingen en legaten aan (bepaalde) goede doelen voortaan aan 0% schenk- of erfbelasting kunnen gebeuren.
De Vlaamse regering ging er immers van uit dat voormelde toepassing enkel en alleen erop gericht was om de erfbelasting bij de erfgenamen te gaan beperken (zonder verdere aanwezigheid van enige overwegingen van “filantropische” aard).
Het duo-legaat wordt sinds 1 juli 2021 dan ook fiscaal bijkomend onderworpen aan het nieuwe artikel 2.7.3.2.15 VCF. In concreto komt het erop neer dat het gebruteerde bedrag van de tenlastelegging tevens als een legaat aan de verre erfgenaam, zal worden belast.
In ons voorbeeld betekent dit het volgende: naast het legaat van 400.000 EUR waarop een erfbelasting rust van 205.500 EUR, ontvangt de neef vanuit een fiscaal perspectief een bijkomend voordeel van 350.000 EUR, namelijk (205.500 EUR / (1-0,55)), met als maximum het bedrag van het legaat aan het goede doel.
Het totaal te belasten legaat van de neef bedraagt aldus 750.000 EUR, zijnde 400.000 EUR + 350.000 EUR. Hierop rust een erfbelasting van 398.000 EUR, te dragen door het goede doel. De last voor het goede doel (398.000 EUR) is aldus groter dan haar eigen legaat (350.000 EUR). Het goede doel zal dan, bij gebrek aan enig voordeel, de nalatenschap normaliter verwerpen.
Het decreet is van toepassing vanaf 1 juli 2021 (en geldt dus ook voor testamenten opgesteld voor die datum). Hoog tijd dus om de cijfermatige oefening van destijds opnieuw te maken en bij gebrek aan enig netto voordeel voor het goede doel, de planning desgevallend aan te passen.
III. En anders?
Ter “compensatie” voorzag de Vlaamse regering in de uitwerking van een “best friends-regeling” (of nog de “vriendenerfenis”). Voortaan kan elk Vlaamse rijksinwoner tot 15.000 EUR legateren aan “andere personen” (neven, nichten, beste vrienden,… en/of zelfs uw immer vriendelijke buurman) tegen tarieven in rechte lijn (3, 9, of 27%). De toebedeling dient te gebeuren bij testament waarbij de “best friend(s)” ondubbelzinnig wordt/worden aangeduid.
Niettegenstaande deze vriendenerfenis voor velen een welgekomen oplossing kan bieden, is deze ruimschoots onvoldoende om van een echte compensatie te spreken. Bij grotere vermogens zal dergelijke vriendenerfenis dan ook niet volstaan om de belastingdruk substantieel te verminderen en zal in voorkomend geval aangevuld worden met andere technieken. U doet er dan ook best aan uw fiscale planning met duo-legaat opnieuw te evalueren.
Steeds tot uw dienst, A.lex.
